کد مطلب:190882 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:129
نشانه های متقین
برای روشن تر شدن مطلب و شناخت بیش تر اهل تقوا، نظر خوانندگان عزیز را به یكی از كلمات گهربار مولی الموحدین امیرالمؤمنین علیه السلام جلب می كنیم. آن حضرت در جمله هایی كوتاه، چند نشانه برای آن ها بیان می كند:
ان لأهل التقوی علامات یعرفون بها، صدق الحدیث، و أداء الأمانه، و الوفاء بالعهد، و قلة الفخر و البخل، و صلة الأرحام، و رحمة الضعفاء، و قلة المؤاتاة للنساء، و بذل المعروف، و حسن الخلق، وسعة الحلم، و اتباع العلم فیما یقرب الی الله سبحانه [1] .
[ صفحه 185]
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: برای اهل تقوا نشانه ها و صفاتی است كه به واسطه ی آن ها شناخته می شوند:
1. به راستی سخن گفتن؛
2. امین بودن؛
3. به عهد و پیمان خود وفا نمودن؛
4. كم فخر فروشی كردن و بخل ورزیدن؛
5. صله ی ارحام؛
6. ترحم كردن بر ضعیفان؛
7. با زنان كم تر موافقت و همراهی كردن؛
8. نیكی و احسان كردن؛
9. اخلاق نیك داشتن؛
10. گشاده رویی و حلیم بودن؛
11. همیشه در پی تحصیل علم و دانشی بودن كه انسان را به خداوند متعال نزدیك می نماید.
همچنین در حدیث دیگری كه بسیار كوتاه و خلاصه بیان شده، چنین آمده است:
قال امیرالمؤمنین علیه السلام: صفتان لا یقبل الله سبحانه الأعمال الابهما: التقی و الاخلاص [2] .
حضرت فرمود: خداوند متعال عملی را قبول نمی كند؛ مگر این كه صاحبش دارای دو صفت باشد: تقوا و پرهیزكاری، اخلاص در كار.
[ صفحه 186]
3. بهترین سرمایه برای سعادت و رستگاری انسان، تقوای الهی است، پس در اطاعت از خداوند متعال بكوشیم، و بدانیم كه اطاعت از پروردگار بی همتا سودی ندارد، مگر این كه با ورع همراه شود.
در توضیح معنی ورع، باید ذكر كنیم كه حد اعلای تقوا است، بلكه بالاتر از آن، و آن گونه كه حكما و عرفا گفته اند، ورع چهار قسم است:
الف. ورع تائبین؛ و آن همان مقدار است كه مكلف را از فسق بیرون برد و موجب قبولی شهادت باشد.
ب. ورع متقین؛ و آن ترك حلالی است كه ترس كشیده شدن به حرام در آن باشد.
ج. ورع صالحین؛ و آن حالتی است كه انسان را از شبهات بیرون برد و باز دارد
د. ورع صدیقین؛ و آن اعراض از غیر خدا است، از ترس آن كه ساعتی از عمر خود در كاری كه سود ندارد، تباه گردد.
امام باقر علیه السلام فرمود: «ان اشد العبادة الورع» ؛ [3] به درستی كه سخت ترین و باارزش ترین عبادت، ورع داشتن است.
4. انسان باید به زیر دست خود و ضعفا نظر داشته باشد (كسانی كه زندگیشان در سطح پایین تری است) ، زیرا انگیزه ی شكر نعمت را در انسان تقویت می نماید؛ در حالی كه توجه به زندگانی كسانی كه به قول قرآن مجید از كثرت اموال و اولاد برخوردارند، و یا زیبایی هایی را خداوند به آنان عطا فرموده است، علاوه بر آن كه
[ صفحه 187]
انسان را از شكر نعمت های خود باز می دارد، عواقب دیگری را هم به همراه دارد؛ از جمله عدم تلاش، یأس و نومیدی.
5. اگر نعمتی را در كسی مشاهده نمودیم و در نفس ما وسوسه ای ایجاد شد، بدانیم این نعمت نشانه ی برتری او نزد خداوند متعال نیست. نگاهی به زندگانی پرفراز و نشیب محبوب ترین انسان نزد پروردگار عالمیان، رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله، بیندازیم و ببینیم كه ایشان چگونه زندگی كرد، غذای او از جو و شیرینی او از خرما (آن هم چنانچه برایش فراهم می شد) و هیزمش شاخه ی درخت خرما بود.
6. دنیا جای مصیبت است. هرگاه به مصیبتی مبتلا شدیم، به یاد بزرگ ترین مصیبت عالم یعنی از دست دادن پیامبر صلی الله علیه و آله بیفتیم و خود را با آن آرام نماییم.
ان لأهل التقوی علامات یعرفون بها، صدق الحدیث، و أداء الأمانه، و الوفاء بالعهد، و قلة الفخر و البخل، و صلة الأرحام، و رحمة الضعفاء، و قلة المؤاتاة للنساء، و بذل المعروف، و حسن الخلق، وسعة الحلم، و اتباع العلم فیما یقرب الی الله سبحانه [1] .
[ صفحه 185]
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: برای اهل تقوا نشانه ها و صفاتی است كه به واسطه ی آن ها شناخته می شوند:
1. به راستی سخن گفتن؛
2. امین بودن؛
3. به عهد و پیمان خود وفا نمودن؛
4. كم فخر فروشی كردن و بخل ورزیدن؛
5. صله ی ارحام؛
6. ترحم كردن بر ضعیفان؛
7. با زنان كم تر موافقت و همراهی كردن؛
8. نیكی و احسان كردن؛
9. اخلاق نیك داشتن؛
10. گشاده رویی و حلیم بودن؛
11. همیشه در پی تحصیل علم و دانشی بودن كه انسان را به خداوند متعال نزدیك می نماید.
همچنین در حدیث دیگری كه بسیار كوتاه و خلاصه بیان شده، چنین آمده است:
قال امیرالمؤمنین علیه السلام: صفتان لا یقبل الله سبحانه الأعمال الابهما: التقی و الاخلاص [2] .
حضرت فرمود: خداوند متعال عملی را قبول نمی كند؛ مگر این كه صاحبش دارای دو صفت باشد: تقوا و پرهیزكاری، اخلاص در كار.
[ صفحه 186]
3. بهترین سرمایه برای سعادت و رستگاری انسان، تقوای الهی است، پس در اطاعت از خداوند متعال بكوشیم، و بدانیم كه اطاعت از پروردگار بی همتا سودی ندارد، مگر این كه با ورع همراه شود.
در توضیح معنی ورع، باید ذكر كنیم كه حد اعلای تقوا است، بلكه بالاتر از آن، و آن گونه كه حكما و عرفا گفته اند، ورع چهار قسم است:
الف. ورع تائبین؛ و آن همان مقدار است كه مكلف را از فسق بیرون برد و موجب قبولی شهادت باشد.
ب. ورع متقین؛ و آن ترك حلالی است كه ترس كشیده شدن به حرام در آن باشد.
ج. ورع صالحین؛ و آن حالتی است كه انسان را از شبهات بیرون برد و باز دارد
د. ورع صدیقین؛ و آن اعراض از غیر خدا است، از ترس آن كه ساعتی از عمر خود در كاری كه سود ندارد، تباه گردد.
امام باقر علیه السلام فرمود: «ان اشد العبادة الورع» ؛ [3] به درستی كه سخت ترین و باارزش ترین عبادت، ورع داشتن است.
4. انسان باید به زیر دست خود و ضعفا نظر داشته باشد (كسانی كه زندگیشان در سطح پایین تری است) ، زیرا انگیزه ی شكر نعمت را در انسان تقویت می نماید؛ در حالی كه توجه به زندگانی كسانی كه به قول قرآن مجید از كثرت اموال و اولاد برخوردارند، و یا زیبایی هایی را خداوند به آنان عطا فرموده است، علاوه بر آن كه
[ صفحه 187]
انسان را از شكر نعمت های خود باز می دارد، عواقب دیگری را هم به همراه دارد؛ از جمله عدم تلاش، یأس و نومیدی.
5. اگر نعمتی را در كسی مشاهده نمودیم و در نفس ما وسوسه ای ایجاد شد، بدانیم این نعمت نشانه ی برتری او نزد خداوند متعال نیست. نگاهی به زندگانی پرفراز و نشیب محبوب ترین انسان نزد پروردگار عالمیان، رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله، بیندازیم و ببینیم كه ایشان چگونه زندگی كرد، غذای او از جو و شیرینی او از خرما (آن هم چنانچه برایش فراهم می شد) و هیزمش شاخه ی درخت خرما بود.
6. دنیا جای مصیبت است. هرگاه به مصیبتی مبتلا شدیم، به یاد بزرگ ترین مصیبت عالم یعنی از دست دادن پیامبر صلی الله علیه و آله بیفتیم و خود را با آن آرام نماییم.
[1] خصال، صص 483 -484، ح 56.
[2] غرر الحكم، حكمت 5887.
[3] كافي، ج 2، ص 77، ح 5، باب الورع.